Başlıklar
Akım Trafosu
Akım trafosu bir değeri yüksekten düşüğe ya da düşükten yükseğe çeviren sistemlerdir.
Akım Trafosu Nedir?
Akım trafosu bağlı olduğu devreden geçen akımı belirli oranda sekonderlere ileten ve ölçü aletlerinin yüksek gerilimden yalıtılmasını sağlayan transformatörlerdir. Akım transformatörlerinde primer akım ile sekonder akım arasındaki faz farkı sıfıra yakındır.
Yüksek gerilimlerin ölçü aletleri ile direkt ölçülmesi maliyetli olmasının yanında çok tehlikeli ve zordur. Bunun için devreden geçen akımı ölçmek için belirli bir değere indirilmesi gerekir. Bunun için akım trafosu kullanılır.
Akım Trafosunun Yapısı Nasıldır?
Akım transformatörleri temel üç bölümden oluşur;
- Manyetik demir nüve
- Primer sargı
- Sekonder sargı
Aynı çekirdek nüve üzerinde primer ve sekonder sargılar yüksek ve alçal gerilimlerde kullanılmak sarılır. Primer sargı ölçüm yapılacak hatta seri olarak bağlanır. Sekonder sargı ise ölçü aletine bağlanır. Primer sargısı kalın bakır telden ve birkaç sipirden sarılırken, sekonder sargı çok sipirli ince tellidir. Birbirine iyi şekilde izole edilen bu sargılar alçak ve yüksek gerilim devrelerinde cihazların büyük akımlara karşı zorlanmasını önlerler.
Akım Trafosunun Çalışma Prensibi
Çalışma prensibi ve parçaları bakımından trafolara çok benzemekle beraber sekonderi kısa devre çalışan ve çıkış akımı belirli oranda sınıflandırılmış özel bir trafodur.
Manyetik bir nüve, üzerine sarılmış primer sargı ve primer sargının tersi yönde sarılmış sekonder sargıdan olmak üzere üç bölümden oluşur. Primer sargı üzerinden geçen akım, manyetik nüvenin üzerinde bir akım oluşturur.
Nüvede oluşan akım, sekonder sargı üzerinde gerilim indüklenmesine neden olur. Ölçü aleti sekonder sargıya paralel bağlanır. Sekonder devreden geçen akım sarım yönünün tersinde olduğu için demir nüvede ters yönde bir manyetik oluşturur. Oluşan akım primer sargının üzerinden geçen manyetik akımı dengeler.
Akım trafolarının sekonder uçları mutlaka bir ölçü cihazı veya bir yük ile kısa devre edilmelidir. Aksi durumda ters yönde akım oluşmaz ve akım dengelenmediği için demir ısınarak arızalanacaktır. Ayrıca bu durum sekonder uçlardaki gerilimi artırarak teknik elemanlar için tehlike arz edecektir.
Akım Trafosu Ne İşe Yarar ve Neden Kullanılır?
Akım trafosu ölçüm amacıyla kullanılır. Ölçü aletlerini ve koruma rölelerini primer gerilimden izole eder ve güvenli çalışmaya imkân tanır. Değişik primer değerlerine karşılık, standart sekonder değerler elde edilir. Ölçü trafolarının kullanılması, ölçü aletlerinin ve rölelerin küçük boyutta üretilmesi olanak sağlar. Akım trafoları büyük akımlar için ekonomiktir.
Akım Trafosunun Özellikleri
Akım trafosunun temel özellikleri şunlardır:
- Primer devreden geçen akımı, dönüştürme oranına göre sekonder devreye aktarır.
- Genellikle ölçüm uygulamalarında kullanılır.
- Akım trafosu devreye seri olarak bağlanır.
- Aynı akım trafoları ile birkaç ölçü aleti kullanılabilir.
- Polaritesi yapılmayan sekonder kısımlarındaki açık uçlara topraklama yapılır.
- Akım trafosu tek kutuplu olarak üretilir. Yani bir trafo ile bir fazdan ölçüm alabilir.
- 3 fazlı sistemlerde L1, L2, L3 fazları için ayrı ayrı akım trafoları kullanılmalıdır.
- Akım trafoları seçilirken Trafo tipi (ölçme / koruma), Primer akımı ve dönüştürme oranı, hata sınıfı, geçirileceği baranın ölçüsü, VA cinsinden nominal gücü gibi değerler göz önünde bulundurulmalıdır.
- Akım trafosu mekanik deformasyon, kısa devre, kapasitif katmanların kısmi bozulması, yalıtımda nem oluşması, yaşlanma, aşırı ısınma ve yanlış ürün seçimi sonucu arızalanabilir.
- Akım trafoları kullanılan gerilime, izolasyon şekline ve yapılış tipine göre çeşitlilik gösterebilir.
- Genellikle, akım trafolarında mıknatıslanma akımını en aza indirmek ve hataları azaltmak için yüksek etkili geçirgenliğe sahip çekirdekler kullanılır.
- Nominal akımların %20 fazlasına kadar yüklenebilir.
- Yüksek voltajı ve akımı düşük değerlere izole etme yeteneği, ekipmanın güvenli çalışmasını ve güvenli bir şekilde kullanılmasını sağlar.
- Basit yapılıdır, kullanımı kolaydır. Fazla bakım gerektirmez.
Akım Trafosu Çeşitleri Nelerdir?
Akım Trafosu Çeşitleri
- Ölçü akım trafoları
- Koruma akım trafoları
- Ölçü ve koruma sargısı birlikte olan akım trafoları
- Özel tipteki aklım trafoları
- Yardımcı akım trafoları
- Toplayıcı akım trafoları
Sargı durumuna göre
- Tek primer ve sekonder sargılı akım trafoları
- Toplayıcı akım trafoları
Devreye bağlantı durumuna göre
- Geçit tipi akım trafoları
- Bara trafoları
- Kablo tipi akım trafoları
- Mesnet tipi akım trafoları
- Manyetik devresi açılır tip akım trafoları
Akım Trafosu Seçimi Nasıl Yapılır?
Akım trafosu seçilirken bir takım hususlara dikkat edilmelidir. Bu hususlar aşağıdaki gibidir.
- Trafo tipi (ölçme ve koruma)
- Hata sınıfları
- Primer akımı ve de dönüştürme oranı
- Geçirileceği baranın ölçüsü
- Çalışma sıcaklıkları
- VA cinsinden nominal gücü
- Maksimum çalışma ve de test gerilimleri
Akım trafosu modellerimiz için tıklayınız.